Verba Sacra (2001)
4 listopada 2001
„Boska Komedia” w interpretacji Tadeusza Malaka
Pierwsze festiwalowe spotkanie (4 XI) było zarazem drugim z cyklu Wielka Klasyka. Wypełniła je prezentacja „Boskiej Komedii" Dantego w wykonaniu aktora Narodowego Teatru Starego z Krakowa Tadeusza Malaka. Dopełnienie muzyczne lektury stanowił śpiew Chóru Kameralnego UAM pod dyrekcją Krzysztofa Szydzisza.
W imieniu Komitetu Organizacyjnego, Patrona Honorowego cyklu Verba Sacra rektora prof. S. Jurgi i całej społeczności akademickiej uczestników spotkania powitał w Auli Uniwersyteckiej prorektor prof. Bogdan Walczak. Jako współorganizator cyklu Verba Sacra przypomniał on, że podstawowym celem prezentacji jest przywrócenie pierwotnego blasku, piękna i świętości słowu, zagłuszanemu obecnie w codziennym zgiełku. Poza władzami Uniwersytetu z rektorem na czele oraz sporym gronem profesorów i pracowników UAM, na otwarciu obecny był także m.in. wojewoda wielkopolski Andrzej Nowakowski oraz wiceprezydent Poznania Maciej Frankiewicz. Tradycyjnie wystąpienie aktora poprzedziły specjalistyczne komentarze do lektury. Autorka interesującego wprowadzenia filologicznego pt. „O Boskiej Komedii nie strasząc", dr Agnieszka Kuciak (WP UAM), przypomniała, iż o Dantem i jego dziele pisano dużo i bardzo różnie. Jedni uznawali go za wielkiego poetę religijnego, inni nazywali go Noem poezji, jeszcze inni podziwiali złożoną matematykę „Komedii". Papini twierdził, że Dantego może zrozumieć tylko Włoch, katolik i w dodatku Florentczyk, zaś zdaniem Eliota do zrozumienia samej „Komedii" nie wystarczy całe życie. „A przecie - zauważyła dr A. Kuciak - czytanie Dantego to wielka przygoda ducha i intelektu, łącząca przyjemność lektury pięknej mowy wiązanej z przyjemnością wer-towania nieco staroświeckiej, przeciekawej encyklopedii, jaką są do Danta komentarze". Młoda badaczka odkryta również w „Komedii— pełen pasjonujących ludzkich historii „słownik biograficzny" oraz wskazała na liczne elementy dantejskiego komizmu, które podważają przeważającą w polskiej tradycji literackiej opinię, iż Dante był ponurakiem. Zdaniem dr A. Kuciak taka ocena wynika z faktu, że większość czytelników kończy lekturę „Komedii" na ...Piekle. Tymczasem zupełnie inna, o wiele pogodniejsza atmosfera panuje w dantejskim Czyśćcu, zaś Raj to kraina piękna, świętości i łaski oraz radości i „uśmiechniętej teologii", które uosabia Beatrycze. Oryginalną teologiczną inter-pretację „Boskiej Komedii", zaproponowaną przez dziekana Wydziału Teologicznego ks. pmf. Tomasza Węcławskiego, odczytał w jego zastępstwie alumn Wyższego Seminarium Duchownego w Poznaniu Waldemar Dymek. „Dante - teologiem? La Commedia - dziełem teologicznym? Z całą pewnością tak" - oto początek komentarza poznańskiego teologa. Bowiem zdaniem ks. prof. T. Węsławskiego, który przeprowadził analizę napisu na bramie Piekła, wykazując jego pozytywną teologiczną wymowę, wędrówka Dantego po tej krainie to nie tyle wejście w świat potępionych i ukazanie grozy potępienia, ile rozrachunek Poety „z samym sobą i z własnym jego światem wobec Boga", a zarazem rozrachunek z Bogiem. Toteż kolejne przystanki w tej wędrówce „można (...) odczytywać jako symboliczny zarys bardzo od-ważnego traktatu teologicznego lub nawet czegoś więcej niż teologiczny traktat".
Lekturę fragmentów poszczególnych części „Boskiej Komedii" poprzedzały odpowiednio dobrane występy Chóru Kameralnego UAM. Zmiany nastroju podkreślało także oświetlenie (eksponujące wiszącą w tle sceny grafikę Tadcusza Kulisiewicza) - czerwone dla Piekła, zielone dla Czyśćca i żółte dla Raju. Ze znakomitą recytacją Tadeusza Malaka, od-krywającą piękno dantejskiej wizji Raju i spotkania poety z Bogiem, doskonale harmonizował śpiew Chóru. Najpierw bardzo cichy i jakby z oddali, a wraz z kolejnymi wersami tekstu coraz głośniejszy i „bliższy", mógł kojarzyć się z hymnem uwielbienia dla Boga śpiewanym przez niebiańskie chóry aniołów. Ponowne wyciszenie śpiewu, połączone ze zmniejszaniem oświetlenia aż do całkowitej ciemności, stanowiło efektowne zakończenie prezentacji.
Ostatnim punktem programu niedzielnego spotkania było ogłoszenie przez przewodniczącego jury prorektora prof. B. Walczaka nazwisk pięciu finalistów konkursu na interpretację tekstu biblijnego oraz klasyki polskiej i obcej, wybranych podczas przedpołudniowych eliminacji.
Finał
[...] Poniedziałkowe finałowe zmagania uczestników konkursu poprzedził występ Chóru Kameralnego UAM. W tle sceny umieszczono tym razem średniowieczną miniaturę przedstawiającą Dawida grającego na cytrze i śpiewającego psalmy. Prowadzący spotkanie ks. dr J. Nawrot napomknął, że ilustracja ta wyraża tradycyjne przekonanie, iż największy król Izraela jest także duchowym ojcem poezji biblijnej" [...]
Danuta Chodera
Życie Uniwersyteckie Nr 11-12 (103-104) listopad-grudzień 2001